هوش مصنوعی تازه‌ترین فناوری عصر جدید است، این فناوری طیف گسترده‌ای از علوم و تکنولوژی را در بر می‌گیرد و کاربردهای متعددی هم در حوزه‌های اجتماعی، اقتصادی و فنی دارد. در این مقاله سعی شده است ضمن تعریف هوش و هوش مصنوعی، کاربرد این فناوری را در حوزه ارتباطات و رسانه تشریح کند.
هوش ، توانایی دستیابی به اهداف پیچیده است، فهم ، خودآگاهی ، حل مسئله و یادگیری ، نمونه‌هایی از اهداف پیچیده‌ای هستند که موجود هوشمند می‌تواند داشته باشد.فرهنگ آکسفورد نیز هوش را توانایی کسب و به‌کارگیری دانش و مهارت تعریف کرده است. اتفاقی که امروزه افتاده این است که با پیدایش هوش مصنوعی، هوش از شعور و فهم تفکیک شده است. تا به امروز هوش و شعور/آگاهی مدام با هم همراه بودند. موجودات ذی‌شعور می‌توانستند کارهایی انجام دهند که هوش بسیاری می‌طلبید؛ مثل بازی شطرنج یا تشخیص بیماری. اکنون انواع جدید از هوشِ فاقد شعور پدید آمده که بسیار بهتر از انسان می‌تواند از عهده‌ی این کارها بر آید. چون همه این کارها بر تشخیص الگو استوار است. پس الگوریتم‌های فاقد شعور احتمالاً به‌زودی در شناسایی و تشخیص الگوها بر شعور انسانی پیشی می‌گیرند.
بر این مبنا هوش مصنوعی یا Artificial Intelligence که مخفف آن AI است به سامانه‌هایی گفته می‌شود که می‌توانند واکنش‌هایی مشابه رفتارهای هوشمند انسانی داشته باشند. از جمله: درک شرایط پیچیده، شبیه‌سازی فرایندهای تفکری و شیوه‌های استدلالی انسانی و پاسخ موفق به آنها، یادگیری و توانایی کسب دانش و استدلال برای حل مسایل.
سیستم های هوش مصنوعی بر پایه یکی از ۴ باور زیر تعریف می شوند:
1.سیستمهایی که به طور منطقی فکر میکنند.
2.سیستمهایی که به طور منطقی عمل میکنند.
3.سیستمهایی که مانند انسان فکر میکنند.
4.سیستمهایی که مانند انسان عمل میکنند.
جان مک کارتی که واژه هوش مصنوعی را در سال ۱۹۵۶ استفاده نمود، آن را «دانش و مهندسی ساخت ماشین‌های هوشمند» تعریف کرده است. انسان هوشمندترین موجود زمین است اما بعضی جنبه‌های ادراک انسان همچون دیدن و شنیدن ضعیف‌تر از موجودات دیگر است. همچنین کامپیوترهای امروزی با روش‌هایی کاملاً مکانیکی و البته منطقی توانستهاند در برخی جنبه‌های استدلال، فراتر از توانایی‌های انسان عمل کنند. هوش مصنوعی، شاخهای است از علم کامپیوتر است که ملزومات محاسباتی اعمالی همچون ادراک، استدلال و یادگیری را بررسی کرده و سیستمی جهت انجام چنین اعمالی ارائه می‌دهد.
هوش مصنوعی یا هوش ماشینی عرصه تلاقی بسیاری از دانش‌ها، علوم، و فنون قدیم و جدید است. ریشه‌ها و ایده‌های اصلی هوش مصنوعی را باید در فلسفه، زبانشناسی، ریاضیات، روانشناسی، نورولوژی، و فیزیولوژی جست وجو کرد. هوش مصنوعی کاربردهای گوناگونی در علوم رایانه، علوم مهندسی، علوم زیستشناسی و پزشکی، رباتیک، علوم ارتباطات و بسیاری از علوم دیگر دارد. در یک جمع بندی‌هایی می‌توان گفت: هوش مصنوعی به دستهای از فناوری‌ها و الگوریتم‌هایی گفته می‌شود که به سیستم‌های رایانهای توانایی انجام عملیاتی از جمله یادگیری، درک، فهم، استنتاج، حل مسئله، پیشبینی، تصمیمگیری و اقدام خودکار را می‌دهند اما الگوریتم چیست؟ الگوریتم یا خوارزمی مجموعهای متناهی از دستورالعمل‌ها است، که به ترتیب خاصی اجرا می‌شوند و مسئلهای را حل میکنند. به عبارت دیگر یک الگوریتم، روشی گام به گام برای حل مسئله است. در واقع الگوریتم، مبنای برنامه نویسی است.
هوش مصنوعی مولد، شاخهای از هوش مصنوعی است که در آن ماشین‌ها می‌توانند به طور مستقل محتوای جدید و منحصر به فرد ایجاد کنند. کاربردهای اصلی هوش مصنوعی مولد در روابط عمومی عبارتند از: پیاده سازی چت بات‌ها: برای خدمات مشتریان و کال سنتر، استقرار مدل‌های جعل عمیق: برای تقلید از افراد و حتی تقلید از برخی افراد خاص، پاسخ به ایمیل‌ها و پیام‌های مشتریان و مخاطبان، ایجاد آثار هنری واقع گرایانه: با سبک و استایل خاص، تولید و ادیت محتوا در سراسر رسانه‌ها: مانند متن، ویدئو، صوت و تصویر، تولید شعر، داستان، لطیفه، سناریو، تولید مقاله، کتاب، تحقیق، تولید محتوای متنی، فیلم، عکس، انیمیشن، کارتن، ویدئو، خلق نقاشی‌های هنری، پوستر و طراحی گرافیکی.
حوزه پردازش: در این حوزه عمدتا شامل موارد زیر است: ابزارهای تبدیل عکس به متن: مانند ربات تلگرامی متن یار، فناوری های تبدیل عکس به متن در هوش مصنوعی، او سی آر نام دارند که مخفف عبارت Optical character recognition هستند. فناوری تشخیص متن، یک فناوری است که اعداد و حروف را از یک متن چاپ شده به شکلی تبدیل می کند که برنامه های کامپیوتری مانند Word بتوانند به راحتی آن را تشخیص دهند و قابل ویرایش هم باشد.
ابزارهای تبدیل متن به عکس: مانند سامانه های دال ای و میدجرنی، که توانایی تولید عکس های مفهومی و انتزاعی ؛ هنری و خلاقانه را دارند.
در حوزه پردازش همچنین می‌توان به این موارد اشاره کرد: ابزارهای تبدیل صوت به متن: مانند سایت‌های فارس آوا و نویسا که استارت آپ‌های موفق ایرانی هستند و علاوه بر قابلیت تبدیل زنده صدا و گفتار به متن، قادر هستند که فایل‌های ضبط شده صدا را نیز به متن و فایل ورد تبدیل کنند. این قابلیت در بخش‌های اداری و روابط عمومی سازمان‌ها استفاده بسیار زیادی دارد
ابزارهای ترجمه متن و صوت مانند مترجم گوگل نیز بخش دیگری از ابزارهای هوش مصنوعی در حوزه پردازش هستند که از حدود 20 سال در دسترس کاربران قرار دارد. همچنین در این حوزه می توان به دستیاران هوشمند مانند الکسای آمازون، سیری اپل و گوگل اسیستانت اشاره کرد. دستیار شخصی هوشمند یک عامل نرم‌افزاری است که خدمات و سرویس‌هایی را برای فرد ارائه می‌دهد. این خدمات و سرویس‌ها به مکان و ورودی‌های کاربر و میزان دسترسی به اطلاعات (جغرافیایی، ترافیکی و…) بستگی دارد.
ربات های اینترنتی و فیزیکی شاخه دیگری از هوش مصنوعی به شمار می روند که خودشان قابلیت های متعددی در حوزه های پزشکی؛ فنی، کشاورزی، نظامی، امداد و نجات، صنعت و خودروسازی دارند. اما در حوزه ارتباطات، رباتهای اینترنتی متعددی در دسترس کاربران قرار گرفته است که قادرند نیازهای روزمره کارشناسان ارتباطات را بر طرف نمایند. ربات اینترنتی، یک نرم افزار کاربردی است که وظایف خودکار را از طریق اینترنت انجام می دهد.
اما شاید مهمترین بخش فناوری های هوش مصنوعی که در چند ماه اخیر به شهرت جهانی رسیده است چت بات ها و در راس آن چت بات GPT باشد. این چت بات که متعلق به شرکت اوپن ای ای است و مالک و سرمایه گذار اصلی این شرکت نیز، مایکروسافت است، قادر است خدمات متعددی در حوزه جستجوی هوشمند در قالب گفتگو و محاوره و برنامه نویسی و مقاله نویسی به کاربران ارایه بدهد.
چت‌جی‌پی‌تی به دلیل پاسخ‌های دقیق و واضح خود در بسیاری از حوزه‌ها، توجه‌ها را به خود جلب کرد. چت‌جی‌پی‌تی به دلیل ظرفیت آن در ترکیب و تفسیر زبان طبیعی مشابه انسان، استفاده از آن محبوبیت پیدا کرده‌است. علاوه بر این ها، صنعت جستجو در اینترنت، با آمدن هوش مصنوعی دچار تغییرات اساسی شده است به گونه ای که موتور جستجوی مایکروسافت به نام بینگ اکنون به هوش مصنوعی مجهز شده است و حتی دکمه چت هم در این موتور جستجو وجود دارد. همچنین گوگل در نتایج یافته های خود ابتدا متن ورد به کاربر ارایه می دهد که شبیه بخش چت بینگ است.
همچنین در حوزه ابزارهای هوش مصنوعی مولد تولید و تبدیل و شبیه سازی صدا می توان به سامانه های ویس ای ای و موزیک فای اشاره کرد. در حوزه تبدیل متن به ویدئو نیز می توان به ابزارهایی مانند هی جن و ران وی برای تولید مجری مجازی اشاره کرد که قابلیت های متعددی را برای تولید محتوای ویدئویی خلاقانه فراهم می کنند در زمینه استفاده از آواتارهای مجازی برای رسانه های اجتماعی و رسانه های ارتباط جمعی می توان به شبکه های رادیو و تلویزیونی متعدد در دنیا از جمله ترکیه، چین و کویت اشاره کرد که هم اکنون از این مجری های مجازی در حال استفاده هستند.
کاربردهای اصلی هوش مصنوعی مولد در حوزه ارتباطات به شرح زیر هستند:
- پیاده‌سازی چت‌بات‌ها: برای خدمات مشتریان و کال سنتر
- استقرار مدل‌های جعل عمیق: برای تقلید از افراد و حتی تقلید از برخی افراد خاص
- بهبود و پیشرفت صنعت دوبله: در سینما، تلویزیون و محتوای آموزشی به زبان‌های مختلف
- پاسخ به ایمیل‌ها، ساخت پروفایل برای دوست‌یابی، نوشتن رزومه و مقاله‌های پژوهشی
- ایجاد آثار هنری واقع‌گرایانه: با سبک و استایل خاص
- برنامه نویسی و کد نویسی
- تولید شعر، داستان، لطیفه، سناریو
- تولید محتوای متنی مانند خبر، گزارش، مقاله؛ کتاب و سایر فرمتهای محتوایی مانند فیلم، عکس، صدا، انیمیشن، کارتن، ویدئو
- خلق نقاشی های هنری، پوستر، طراحی گرافیکی
- استفاده از نسخه شبیه‌سازی‌شده بازیگران یا دوبلورها در استودیوهای فیلم سازی.
- استفاده از نسخه صدا و تصویر هنرمندان ، سیاستمداران ، شخصیت ها و افراد فوت شده
دکتر حمید ضیایی پرور، پژوهشگر ارتباطات